Göz sağlığı ve hastalıkları uzmanı Op. Dr. Semih Urvasızoğlu, ambliyopi ya da halk arasında bilinen adıyla göz tembelliği; Bir gözün reçeteli gözlük veya kontakt lenslerle bile normal görme keskinliğine ulaşamamasıyla oluşan gelişimsel bir görme bozukluğu olduğunu söyledi. Öpücük. Belirtileri çok şiddetli olmadığı takdirde hastalık haline gelmeyen ancak erken teşhis edilmediği takdirde önemli bir sorun haline gelebilen ambliyopi hakkında Dr. Urvasızoğlu bilgiler verdi.
3-7 YAŞ ARASI TEDAVİSİ DAHA KOLAY
Öpücük. Dr. Semih Urvasızoğlu, şunları söyledi: “Kritik dönem olarak adlandırılan 3-7 yaş arasında ambliyopinin tedavisi daha kolaydır. Bu nedenle çocukların hiçbir şikayeti olmasa bile küçük yaşlardan itibaren düzenli göz kontrollerinden geçmesi gerekmektedir. “Unutulmamalıdır ki, küçük bir çocuğun tek gözündeki görme kaybını kendiliğinden fark etmesi kolay değildir” dedi.
İKİ GÖZ ARASINDAKİ SAYI FARKINA DİKKAT EDİN
Ambliyopinin en önemli sebebinin iki göz arasındaki sayı farkı olduğunu belirten Op. Dr. Urvasızoğlu şunları söyledi:
“İki göz arasında ileri görüşlülük ve/veya astigmatlık açısından büyük bir fark ambliyopinin en yaygın nedenidir. Bazen yüksek miyopi ve miyostigmatizmada da tembellik görülebilmektedir. Gözlerin yanlış hizalanması (şaşılık) da tembelliğin yaygın bir nedenidir. Bir gözün sürekli olarak yanlış hizalanması, tembellik riskini her iki gözün de zaman zaman kaymasına göre daha fazla artırır. Çünkü sadece bir göz geziniyorsa beyin o gözü kullanmıyor demektir. Ambliyopinin daha az yaygın fakat çok önemli bir nedeni konjenital katarakttır. Erken yaş görme gelişimi için en önemli dönemdir. Bu nedenle tüm çocukların en geç bir yaşına kadar göz muayenesinden geçmesi gerekmektedir. Tembellik, doğuştan düşüklük veya korneada lekelenme gibi nedenlerle de ortaya çıkabilir.
DOĞRU GÖZLÜK VERMEK ZORUNLUDUR
Öpücük. Ambliyopide amaç, hem tembelliğin nedenini ortadan kaldırmak, hem de tembelliğin kendisini tedavi etmek olduğunu söyleyen Dr. Urvasızoğlu, şöyle konuştu: “Göz büyüklüğü farklılığı olan hastalarda ilk yapılması gereken doğru gözlüğün belirlenmesidir. Şaşılık durumunda genellikle ameliyat gerekir, ancak gözlük kısmen yardımcı olabilir. Katarakt hastalarında tek seçenek ameliyattır. “Kapak ve kornea defektlerinden kaynaklanan halsizliklerde genellikle cerrahi müdahale gerekiyor” dedi.
EL-GÖZ KOORDİNASYONU BOZULMUŞ OLABİLİR
Op., ambliyopinin nedeni ne olursa olsun beynin görme korteksinin tam olarak gelişemediğini belirtiyor. Dr. Urvasızoğlu, şöyle konuştu: “Bunun temel nedeninin, sağlıklı gözün hastalıklı gözü beyin düzeyinde baskılaması olduğu düşünülüyor. Bunun sonucunda günlük hayatımızda hayati önem taşıyan 3 boyutlu görme (derinlik duygusu) ve nesneleri daha kolay ayırt etmemizi sağlayan “kontrast duyarlılığı” bozulur. Ayrıca el-göz koordinasyonu ve mekansal konum algısı gibi global hareket algısında bozukluklar meydana gelebilir. “Ambliyopisi olan hastaların yetişkinlikte derinlik duygusu gerektiren pek çok işte başarılı olma şansları çok azdır” dedi.
KAPANMA TEDAVİSİ 7 YILA KADAR ETKİLİDİR
Ambliyopide en sık kullanılan tedavinin kapatma tedavisi olduğunu belirten Op. Dr. Urvasızoğlu, şunları söyledi: “Yapılan araştırmalar, ilk 7 yaş döneminde günde 3-6 saat sürekli karantinada kalmanın görme düzeyini önemli ölçüde artırdığını göstermiştir. Bu arada bilgisayar oyunu, televizyonu yakından izlemek gibi gözleri çalıştıran hareket, renk ve ışık uyaranları da kapanma etkisini artırır. İzolasyon uygulanan hastaların okul çağında olması nedeniyle diğer aktivitelere en az 1 saat kitap okumak da eklenmelidir. “7 yaştan sonra beyinde plastisite adı verilen gelişme ve öğrenme kapasitesi azaldığı için karantinanın etkisi bitmiyor, azalıyor” dedi.
ERİŞKİNLERDE FARKLI YÖNTEMLER UYGULANABİLİR
Gözlerini kapatamayan/kapayamayan çocuklar için bir diğer seçeneğin de sağlıklı gözün görüşünü damlalarla azaltarak diğer gözü çalışmaya zorlamak olduğunu söyledi. Dr. Urvasızoğlu, şunları söyledi: “Kapanma veya damla şeklinde kapanma görme seviyesini artırabilse de maalesef derinlik duygusunda ve mekan algısında bir gelişme sağlayamıyor. Erişkinlerde daha etkili kapatma sağlamak veya tembelliği tedavi etmek için bazı deneysel ilaçlar denenmiş ancak henüz etkili bir ilaç bulunamamıştır. Geçmişte yaygın olarak kullanılan TAT tedavisi ve sinoptofor günümüzde daha az tercih edilmektedir. Yetişkinlerde nörovizüel terapi gibi yöntemlerle olumlu sonuçlar alınmaktadır. Açıklamalarını şöyle tamamladı: “Bu tedavi türünde kişiye tekrarlanan görüntüleri farklı kontrastlarla göstererek görsel görevler verilir.”